Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Ψυχολογικό Σύλλογο, η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει μία επιστημονικά μελετημένη μορφή επικοινωνίας μεταξύ του ψυχοθεραπευτή και του θεραπευόμενου με στόχο να βοηθήσει στην ανακούφιση από δυσφορικά συναισθήματα, στην αναζήτηση λύσεων σε προβλήματα ζωής και στην εξάλειψη συμπτωμάτων που σχετίζονται με την ψυχική υγεία (άγχος, κατάθλιψη κ.α.). Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία είναι ιδιαίτερα βοηθητική ως προς τη διαχείριση των ανθρωπίνων σχέσεων καθώς και την ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη σύναψη και τη διατήρηση σχέσεων. Ως βαθύτερο στόχο έχει την τροποποίηση του τρόπου βίωσης, σκέψης και δράσης που εμποδίζει τους ανθρώπους από το να ζουν μία πιο παραγωγική και ολοκληρωμένη ζωή.

Η ψυχοθεραπεία ξεκινά με μία συζήτηση για το ιστορικό ενός ατόμου και τις ανησυχίες που τον οδήγησαν στο να αναζητήσει βοήθεια. Μετά από την αρχική εκτίμηση, ο θεραπευόμενος και ο θεραπευτής καθορίζουν τους στόχους της θεραπείας και συχνά εξηγούνται οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν ώστε να βοηθήσει το άτομο στα εν λόγω ζητήματα. Τέλος, καθορίζεται ένα τακτικό πρόγραμμα συνεδριών και ξεκινάει η συνεργασία.

Η συζήτηση με έναν ψυχοθεραπευτή διαφέρει πολύ από το να μιλάμε με έναν φίλο. Οι φίλοι μπορεί να είναι ικανοί και πρόθυμοι να ακούσουν και να δώσουν συμβουλές, αλλά οι ειδικευμένοι ψυχοθεραπευτές είναι εκπαιδευμένοι επαγγελματίες με εξειδικευμένη εκπαίδευση και εμπειρία στην ουσιαστικότερη κατανόηση ψυχολογικών προβλημάτων τα οποία εξετάζονται με ουδετερότητα και δίχως να παρεμβαίνουν στη λήψη αποφάσεων και την ελεύθερη βούληση του θεραπευόμενου. Ενώ οι φιλίες είναι συνήθως αμοιβαίες σχέσεις στις οποίες οι άνθρωποι παίρνουν διαδοχικά το ρόλο του να βοηθούν ο ένας τον άλλον, η ψυχοθεραπεία αφιερώνεται εξ ολοκλήρου στην ευημερία του ασθενούς. Εστιάζεται αποκλειστικά στις ανάγκες του ασθενούς για ανακούφιση από τα συμπτώματα, τις λύσεις των δικών του προβλημάτων ή αλλαγές στον τρόπο ζωής του.

Επίσης, η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει μια επίσημη δέσμευση και συγκεκριμένες παρεμβάσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές μετά από επιστημονικές μελέτες στο να βοηθούν τους ανθρώπους να επιλύουν τα προβλήματα στη ζωή τους με εποικοδομητικούς τρόπους. Επιλέγεται και προτείνεται η θεραπευτική προσέγγιση που είναι γνωστό ότι είναι κατάλληλη για την αντιμετώπιση των εξειδικευμένων αναγκών και των ανησυχιών ενός ανθρώπου ενώ η συμμαχική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και το θεραπευόμενο αποκτά ιδιαίτερη σημασία ως προς τον τρόπο που θα επιτευχθούν οι στόχοι.